روزنامه دنیای اقتصاد

کانون انجمن‏هاي صنایع غذایی ایران به عنوان مهم‏ترین تشکل صنعت غذا در كشور، در سال‏های گذشته تلاش کرده نقش موثرتری در افزایش تولید ملی ایفا کند. در همين خصوص و بررسي سیاست‏های اقتصاد مقاومتی و مشکلات بخش تولید با کاوه زرگران، دبیرکل کانون انجمن‏های صنایع غذایی ایران و رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران به گفت‏ وگو نشستيم.

با توجه به بحث اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید داخل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با وجود تصریح حمایت از تولید داخلی در بندهای مختلف سیاست‏های اقتصاد مقاومتی که توسط مقام معظم رهبری ابلاغ شده، در عمل شاهدیم که بخش تولید و صنعت همچنان با بیماری‏های کهنه‏ای همچون قاچاق، نرخ‏گذاری دولتی، سیستم بانکی غیر همراه، مالیات‏های غیرکارشناسی، بوروکراسی دست و پا گیر و معضلات مختلف دیگری دست به گریبان است؛ مشكلاتي که باعث شده هزینه‏های تولید در ايران به شدت بالاتر از دیگر کشورها باشد؛ روندی که در نهايت موجب تضعیف کالا و تولیدکننده ایرانی شده و توانی برای رقابت با رقبای خارجی نگذاشته است. همان‏گونه که اصول اقتصاد مقاومتی یادآوری می‏کند، اقتصاد ایران باید به سمت و سویی حرکت کند که تاب‏آوری لازم در برابر هر گونه تهدیدات را داشته باشد و این مهم جز با حمایت بی‏شرط و شروط از تولید داخل و صنایع بومی به دست نخواهد آمد. درخصوص حمایت از تولیدملی، هنگام شعار همگان تاکید دارند که باید این حمایت به قدر کافی صورت گیرد، اما معمولا در عمل شاهد رفتارهای دوگانه‏ای هستیم که تولیدکننده را تحت فشارهای مختلف قرار می‏دهد. با این همه صنایع غذایی برای پیاده‏سازی اجرای اهداف اقتصاد مقاومتی توان بالقوه‏ای دارد که اگر مورد استفاده قرار گیرد و دستگاه‏های مسوول همکاری لازم را به عمل آورند، کاملا بالفعل خواهد شد.

منظورتان چه مشکلاتی است؟

تمام مشکلاتی که تولیدکنندگان با آن دست و پنجه نرم می‏کنند. مثال عملکرد سیستم بانکی می‏تواند بخشی از مشکلات صنایع را روشن کند. در شرایطی که حاشیه سود تولیدکنندگان زیر 20 درصد است، اخذ بهره‏های بانکی بالا باعث شده تا تولیدکننده در تامین سرمایه موردنظر خود با مشکلات عدیده‏ای روبرو باشد. این در حالی است که در دیگر کشورها و حتی کشورهای منطقه به عنوان رقبای ما در بازار صادراتی، سیستم بانکی به عنوان یاور اصلی بخش تولیدی خود عمل می‏کند. مشکل دیگری که این روزها هم بحث آن فراوان به گوش مي‏رسد، قاچاق و از جمله قاچاق موادغذایی است و از آنجا که مرزهای گسترده‏ای با کشورهای همسایه داریم و عموما این کشورها در کنترل مرزهای خود ناتوان بوده‏اند، مي‌بينيم حجم قابل توجهی از محصولات غذایی آنها به ایران وارد شده و روز به روز هم افزایش يافته است. در خصوص مسائل دیگر مانند شیوه اجرای ناصحیح مالیات برارزش افزوده و دیگر مشکلات، بحث فراوان است و تولیدکنندگان به عنوان موتور پیشران اقتصاد کشور همچنان درگير مسائل مختلف هستند. هر چند تولیدکنندگان صنایع غذایی همچنان با امید به آینده و عشق به بالندگی کشور، با همه مشکلات مسیر خود را ادامه می‏دهند.

صنعت غذا در اقتصاد ایران چه جایگاهی دارد؟

صنعت غذا یکی از صنایع دیرپای اقتصاد کشور است و جزو صنایع موفق ايران به خصوص در دو دهه گذشته محسوب می‏شود. در حال حاضر حدود یازده هزار و 200 واحد صنایع غذایی در کل کشور و شاخه‏های مختلف صنعتی در این بخش فعالیت می‏کنند و با حجم صادراتی حدود دو میلیارد و 500 میلیون دلار روبرو هستیم که توان جذب حدود 90 میلیون تن ماده خام را دارند. بنابراین صنایع غذایی یکی از ارکان مهم تولیدی کشور به خصوص در زمینه صادرات غیر نفتی محسوب می‏شوند که قسمت اعظم تولید آن را هم توسط بخش خصوصی اداره می‏شود. از سوی دیگر، صنایع غذایی حدود 17 درصد از اشتغال صنعت ایران را به خود اختصاص داده و 16 درصد از ارزش افزوده بخش صنعت در این صنعت خلاصه شده است. اما اشتغالزایی صنعت غذایی کشورمان به صورت مستقیم بیش از 400 هزار شغل تعیین شده که بدون تردید اگر سیستم گسترده توزیع و تامین مواد اولیه را در این میزان مدنظر داشته باشیم به ارقام بالاتری خواهیم رسید.

در صورت رفع مشکلاتی که اشاره کردید، می‏توانیم امیدوار باشیم که صنایع غذایی سهم بیشتری از صادرات ايران را به خود اختصاص دهد؟

اجازه دهید این گونه شرح دهم که ایران حدود 51 میلیون هکتار زمین قابل کشت دارد و اکنون حدود یک سوم آن زیر کشت است. چهار فصل بودن و تنوع اقلیمی باعث شده تا بسیاری از محصولات کشاورزی سردسیری، نیمه گرمسیری و گرمسیری در ایران تولید شود؛ طبعا این یک مزیت مهم است که دارا هستیم. نکته دیگر سابقه صنایع تبدیلی و موادغذایی در ایران است که یکی از صنایع قدیمی کشور محسوب می‏شود. طعم و مزه تولیدات و محصولات ایرانی هم از گذشته زبانزد بوده و با ذائقه بسیاری از مردم دیگر نقاط دنیا هماهنگی دارد. در بحث صادرات هم باید به موقعیت ژئوپلتیک ایران اشاره کرد که باعث شده کشورمان در مسیر پنج کریدور اصلی ترانزیت و حمل و نقل بین‏المللی قرار بگیرد و بازاری 400 میلیون نفری را تحت پوشش قرار دهد. هر چند در سال‏های گذشته قدم‏های خوبی برای صادرات موادغذایی برداشته شده، اما معتقدیم این حجم صادرات تناسبی با توان صنایع غذایی ایران ندارد و در بخش صادرات هنوز در اول راه قرار داریم؛ چرا که با وجود همه مشکلات در سال‏های گذشته از جمله جهش قیمت ارز و تحریم‏ها، صنایع غذایی توانسته روی پای خود بایستد و هر چند سرمایه‏گذاری در این بخش متوقف شده، اما بهره‏مندی نسبی از دانش روز و تلاش برای جذب بازارهای صادراتی باعث شده صنعت غذا دچار عقب‏گرد محسوسی نشود. با این حال صنایع غذایی ایران معدن طلایی است که در صورت توجه به آن می‏تواند به یکی از ارزآورترین صنایع کشور بدل شود، چرا که پتانسیل آن وجود دارد و تنها باید از آن حمایت‏های لازم صورت گیرد تا بتوانیم به چنین نقطه‏ای برسیم.

کانون انجمن‏های صنایع غذایی ایران در سال‏های اخیر چه برنامه‏هایی را برای پیشبرد اهداف شرکت‏های تولید کننده این صنعت دنبال کرده است؟

کانون انجمن‏های صنایع غذایی ایران مهم‏ترین مرجع بخش خصوصی در حوزه صنایع غذایی به شمار می‏رود که از مجموع 41 تشکل صنفی غذایی در کشور شکل گرفته و نماینده این بخش در برخورد با نهادهای دولتی و غیر دولتی دیگر است. در چنین شرایطی کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران تلاش کرده تا بتواند هر جا که احتیاج به دفاع از بخش تولید در صنایع غذایی بوده ورود کند. ما دیدارهای متعددی را در دو سال گذشته با مسوولان بلندپایه كشور ترتیب دادیم که در بسیاری از آنها توانستیم حقوق تولیدکنندگان این عرصه را استیفا کنیم. موارد متعددی در صنایعی چون لبنیات، روغن، شکر و غيره بوده که در تعامل با نهادهای مختلف تلاش کردیم حقوق تولیدکنندگان را حفظ کنیم. جدا از این موارد، کانون انجمن‌های صنایع غذایی تلاش بسیاری برای افزایش عملکرد واحدهای صنایع غذایی و کیفیت محصولات به خصوص از لحاظ استاندارد سلامت داشته است. در نهایت امیدواریم با توان مناسبی که در اختیار صنعت غذا به عنوان یکی از معدود صنایعی که در دست بخش خصوصی واقعی است و رشد کیفی و کمی چشمگیر صنایع غذایی ایران در دو دهه گذشته، بتوانیم در فضای پسابرجام و منطبق بر سیاست‏های اقتصاد مقاومتی سهم بیشتری را در درون‏زایی و برون‏نگری اقتصاد ایران و تولید ملی ایفا کنیم.