اتاق بازرگانی ایران

دونالد ترامپ این بار بدون اینکه پیامی در توییتر منتشر کند و یا نشست خبری تشکیل دهد، تصمیم خود برای پایان دادن به معافیت کشورهای اروپایی از تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم را قطعی کرد؛ تصمیمی که در آخرین دقایق روز پنج‌شنبه به وقت محلی، توسط ویلبر راس وزیر بازرگانی آمریکا اعلام شد.

اروپایی‌ها که سه ماه قبل نیز تهدید کرده بودند در صورت عملی شدن طرح دولت آمریکا برای وضع تعرفه 10 و 25 درصدی، حق مقابله‌به‌مثل را برای خود محفوظ می‌دانند، این بار نیز مراتب نارضایتی شدید خود را از تصمیم کاخ سفید ابراز داشته‌اند و باید دید آنها علاوه بر تهدیدهای پیشین خود مبنی بر وضع تعرفه بر محصولات برخی شرکت‌های آمریکایی نظیر هارلی دیویدسون (تولیدکننده موتورسیکلت) و لوی استراوس (تولیدکننده لباس‌های جین با برند لی و رانگلر) و نیز طرح شکایت از آمریکا در سازمان تجارت جهانی، چه اقدامات دیگری را برای مقابله با آمریکا مد نظر دارند.

طرح دولت ترامپ برای اعمال تعرفه بر فولاد و آلومینیوم وارداتی از اتحادیه اروپا در حالی می‌رود تا به یک جنگ تجاری بین دو شریک دیرین منجر شود که این محصولات فلزی حتی در زمره 10 محصول عمده وارداتی آمریکا از کشورهای اروپایی نیز قرار ندارند و مشخص نیست که چرا دولت آمریکا می‌خواهد تجارت بیش از 700 میلیارد دلاری خود با اتحادیه اروپا را صرفاً بر سر این دو محصول، در معرض خطر قرار دهد.

آمریکا در سال 2017 حدود 445 میلیارد دلار کالا از 28 کشور عضو اتحادیه اروپا وارد کرده است که در قیاس با رقم 430 میلیارد دلاری آن در سال 2016 حدود 3.5 درصد افزایش نشان می‌دهد. کالاهایی همچون ماشین‌آلات و تجهیزات فنی، محصولات دارویی، وسایل نقلیه، وسایل اپتیکی و تجهیزات عکاسی و فیلم‌برداری، لوازم برقی و ... جزو مهم‌ترین اقلام وارداتی آمریکا از کشورهای اتحادیه اروپا بوده‌اند.

از سوی دیگر در سال 2017 ارزش کالاهای صادراتی آمریکا به 28 کشور عضو اتحادیه اروپا، با 4.8 درصد رشد نسبت به سال قبل از آن به 284 میلیارد دلار رسیده است. مهم‌ترین اقلام صادراتی آمریکا به اتحادیه اروپا را کالاهایی مانند هواپیما و قطعات آن، ماشین‌آلات و تجهیزات فنی، وسایل اپتیکی و تجهیزات عکاسی و فیلم‌برداری، محصولات دارویی و ... تشکیل می‌دهند.

چنان‌که از جداول فوق برمی‌آید، بسیاری از کالاهایی که بین آمریکا و اتحادیه اروپا رد و بدل می‌شود را کالاهایی تشکیل می‌دهند که در تقسیم‌بندی‌های سازمان تجارت جهانی، ذیل یک عنوان مشابه قرار می‌گیرند. مثلاً آمریکا هم به کشورهای اروپایی هواپیما و خودرو صادر می‌کند و هم از آنها هواپیما و خودرو می‌خرد؛ همان‌طور که شرکت‌های آمریکایی بوئینگ و جنرال موتورز مشتریان خاص خود را در اروپا دارند، شرکت‌های اروپایی ایرباس و فولکس واگن نیز توانسته‌اند سهم مناسبی از بازار آمریکا را نصیب خود کنند

اصول تجارت بین‌الملل به‌خوبی این معما را توجیه می‌کنند زیرا دلیل تجارت بین کشورها همیشه ناتوانی آنها در تولید یک محصول خاص نیست، بلکه تجارت آزاد موجب می‌شود محصولات با قیمت کمتر، کیفیت بالاتر و تنوع بیشتر به دست مصرف‌کنندگان برسند. بدین ترتیب می‌توان گفت مصرف‌کنندگان و درنهایت اقتصاد جهانی، بزرگترین بازندگان جنگ تجاری بین قدرت‌های بزرگ اقتصادی هستند زیرا جنگ تجاری –که معمولاً با وضع تعرفه‌های تجاری غیرعادلانه آغاز می‌شود- تجارت آزاد را به محاق می‌برد و منابع کشورها را به هدر می‌دهد.

تشدید اختلافات تجاری بین دو قطب مهم اقتصاد جهانی که در کنار چین مجموعاً بیش از 62 درصد از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده‌اند، برای دیگر کشورهای جهان نیز بسیار زیان‌بار خواهد بود. شاید به همین دلیل باشد که ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، روز جمعه را «یک روز بد برای تجارت جهانی» خوانده است.