پایگاه اتاق تهران

فرصتی که برای گسترش تبادلات تجاری و افزایش صادرات ایران به قطر در هفته جاری پیش‌آمده را نمی‌توان مشابه با فرصتی که در مورد بازار روسیه پیش آمد در نظر گرفت. هرچند تحریم قطر توسط چهار کشور دیگر عربی شبیه به فرصتی است که در مورد روسیه به دست ایران آمد اما باید در نظر گرفت که قطر بازار کوچک‌تری است و نیازهای آن متفاوت با روسیه است. غالب اقلامی که قطری‌ها به آن نیاز دارند محصولات صنایع تبدیلی است. آرد، نان‌وآب معدنی از کالای موردنیاز قطری‌هاست و شرکت‌های ایرانی که ظرفیت خالی دارند می‌توانند برای تأمین نیازهای قطر پیش‌قدم شوند. کل واردات مواد غذایی کشاورزی قطر در سال 2015، 3.3 میلیارد دلار بوده و بخشی که از تنش با چهار کشور عربی امارات، عربستان، بحرین و مصر آسیب‌دیده 31 درصد از این رقم است. ایران می‌تواند تأمین‌کننده این 31 درصد باشد اما سؤال این است که در فرصت روسیه چه کردیم و چطور می‌توانیم از فرصت قطر به بهترین شکل استفاده کنیم تا تجربه کاستی‌ها در مورد روسیه تکرار نشود؟

فرصت حضور مؤثر در بازار روسیه زمانی پیش آمد که مدیران دولتی ما تازه‌نفس بودند اما زمانی که عملکردها را بررسی می‌کنیم می‌بینیم باوجود تمایل دولتمردان، چندین و چند جلسه در سه سال گذشته برای ارتقای تجارت با روسیه برگزارشده اما هم چنان سهم ایران از بازار 27 میلیارد دلاری مواد غذایی و کشاورزی روس‌ها، 152 میلیون دلار است و این سهم متعلق به کالاهایی است که از گذشته‌های دور و به‌طور سنتی به روسیه صادر می‌شده است و بیشتر شامل پسته و کشمش و رب گوجه‌فرنگی است. همین آمارها نشان می‌دهد که عملکرد ما و سیاست‌گذاری و امور زیربنایی ما در صادرات بسیار ضعیف، غیرقابل‌دفاع و غیرقابل‌توجیه است.

در فرصت پیش‌آمده برای افزایش صادرات با قطر به نظر می‌رسد بهتر است بخش دیگری از اقتصاد کشور کار را پیش ببرد و چه‌بهتر که بار این مسئولیت را بخش خصوصی به عهده بگیرد. به نظر من احتمال افزایش صادرات ایران به قطر  در بخشی از اقلامی که چهار کشور تحریم کننده به قطر صادر می‌کردند بسیار زیاد است. بهتراست دولت بیشتر تمرکزش را معطوف به تسهیل صادرات کند یعنی درزمینهٔ انتقال پول و حمل‌ونقل به صادرات محصول کمک کند. هرچند بازار قطر به‌اندازه یک‌دهم از  بازار روسیه هم برای تجار ایرانی فرصت ایجاد نمی‌کند اما به‌هرحال نباید از همین فرصت هم به‌راحتی گذشت. شرایط سیاسی نشان می‌دهد که قطری درست گرفتند تا تأمین‌کننده‌های مختلف داشته باشند و در تنش‌های سیاسی به کمبود برنخورند. اگر محصولات ما به بازار قطر ورود پیدا کند، این حضور مقطعی نیست و می‌توانیم قطر را بازار بلندمدتی برای ایران ببینیم.  محصولات ایران در صنایع تبدیلی از استانداردهای بالا برخوردار است و به کشورهای همسایه ازجمله امارات و بحرین و به کشورهای اروپایی هم صادر می‌شود. سطح استاندارد تولید مواد غذایی و کشاورزی در ایران موردقبول کشورهای واردکننده است و ایران توانایی حضور دائمی در بازار کشورهای مختلف جهان ازجمله قطر را دارد.