اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری بدون توجه به آمایش سرزمینی موجب می‌شود ??سال برای سرپا نگه داشتن یک رویداد غیراقتصادی از منابع ملی هزینه کنیم.

تفاوت‌های طبیعی و جغرافیایی و لایه‌های زمین‌شناسی در کشورهای مختلف یکی از مهم‌ترین دلایل تدوین و اجرای طرح آمایش سرزمینی به‌منظور اجرای طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی به شمار می‌رود.

در ایران تفاوت دما بین شمالی‌ترین تا جنوبی‌ترین منطقه کشور حداقل ?? درجه سانتی‌گراد است به همین دلیل بسیاری از ایران به‌عنوان قاره‌ای کوچک یاد می‌کنند و البته این تفاوت جغرافیایی، اقلیمی و لایه‌های زمین‌شناسی موجب می‌شود اجرای طرح آمایش سرزمینی برای طرح‌های سرمایه‌گذاری کشور یک اصل و ضرورت محسوب شود. تاثیر شرایط اقلیمی و طبیعی کشورها برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری امر اجتناب‌ناپذیری است. به همین دلیل باید به این نکته در اجرای طرح‌ها به صورت خاصی توجه شده و جانمایی طرح‌های صنعتی براساس ظرفیت اقتصادی، امکانات و طبیعت هر شهر و استان انجام شود. متاسفانه، در ایران تاکنون به بحث آمایش سرزمینی توجهی نشده و تمام طرح‌های آمایش سرزمینی در کشور فقط روی کاغذ نوشته شده، به همین دلیل شاهد اجرای پروژه‌های فولادی در مناطق خشک، احداث کارخانه نان صنعتی در مناطق کم‌جمعیت و یا تاسیس واحدهای تولیدی فرش‌های ماشینی بیش از نیاز بازار هستیم که این امر باعث شده بخش عمده‌ای از منابع مالی کشور اتلاف شود. با نگاهی به پروژه‌ها و طرح‌هایی که تاکنون در کشور به مرحله اجرا درآمده به‌درستی می‌توان دریافت که اجرای بسیاری از این طرح‌ها زیرنفوذ سیاسی‌ها و یا سایر مقامات و خارج از برنامه‌های توسعه‌ای و طرح‌های آمایش سرزمینی انجام شده است. بنابراین هم‌اکنون با انبوهی از طرح‌های صنعتی مواجه هستیم که اجرای آنها هیچ‌گونه توجیه اقتصادی برای کشور ندارد.

متاسفانه در شرایط کنونی، با حجم انبوهی از طرح‌های نیمه تمام روبه‌رو هستیم که به هیچ‌عنوان قابلیت اجرایی ندارد و اجرای نیمه‌کاره این طرح‌ها نیز نتیجه‌ای جز ایجاد تغییرات منفی در طبیعت و آسیب‌رسانی به محیط‌زیست نداشته است که ازجمله این طرح‌ها می‌توان به راه‌اندازی سدی که موجب خشک‌شدن زمین‌های زراعی و شورشدن آب رودخانه‌ای شد، اشاره کرد. به‌طور قطع برای اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری در کشور نباید تسلیم فشارهای سیاسی و منطقه‌ای شد و کشور را به‌صورت ملوک‌الطوایفی اداره کرد زیرا اجرای هر طرحی بدون توجه به شرایط جغرافیایی و زیست‌محیطی نتیجه‌ای جز اتلاف منابع در پی نخواهد داشت. زمانی که برای یک طرح سرمایه‌گذاری انجام می‌شود، حداقل ?سال زمان نیاز داریم تا آن طرح تکمیل شده و ??سال نیز باید آن طرح را با منابع ملی اداره کرد تا به بازدهی اقتصادی و سود برسد.

بنابراین اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری بدون توجه به آمایش سرزمینی موجب می‌شود ??سال برای سرپا نگه داشتن یک رویداد غیراقتصادی از منابع ملی هزینه کنیم.

 البته به خوبی می‌دانیم هزینه ??سال نگهداری از یک موجود ناقص‌الخلقه برای اقتصاد کشور هیچ نوع فایده‌ای نخواهد داشت بلکه تنها با این طرح‌های ناقص و غیراقتصادی منابع کشور را تلف می‌کنیم.

با توجه به اینکه تاکنون طرح‌های اقتصادی بدون توجه به آمایش سرزمینی وارد مرحله اجرا شده لازم است ابتدا تلاش کنیم تا قطار طرح‌های اقتصادی را به ریل منطق و عقلانیت برگردانده و به دنبال اجرای طرح‌هایی باشیم که به‌واقع برای کشور مفید بوده و بررسی‌های لازم نسبت به ضرورت اجرای طرح به اثبات رسیده است.

همچنین باید در تدوین طرح آمایش سرزمینی از ظرفیت تشکل‌ها و انجمن‌ها نیز بهره کافی گرفت و البته در بخش اجرایی نیز مجلس شورای اسلامی و استانداران باید همکاری‌های لازم را داشته باشند در غیراین صورت تدوین طرح آمایش سرزمینی نمی‌تواند به توجیه‌پذیر بودن طرح‌های اقتصادی کشور کمک کند

محمدرضا مرتضوی - دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران