زنگ خطر کم آبی در سال 1400 به صدا در آمده است. بر اساس آخرین گزارش‌ها، تا بیستم‌اردیبهشت‌ماه، ‌142میلی‌متر بارندگی در کشور به ثبت رسیده که نسبت به‌مدت مشابه سال قبل 52درصد کاهش یافته است و این می‌تواند هشداری برای بروز خشکسالی باشد. به خصوص که آخرین اطلاعات نشان می‌دهد افت بارش‌ها به کم شده حدود 20 درصدی ذخیره آب در مخازن سدهای کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل و خالی ماندن حدود 58 درصد کل ظرفیت عملیاتی سدهای مخزنی کشور منجر شده است.

روایت آمار از هاقطعیت بروز خشکسالی در سال 1400 در حالی است که تا اواسط سال گذشته، عده‌ای با اتکا به آمار باراندگی در دو سه سال اخیر، خبر از ترسالی»‌های در راه می‌دادند؛ اما همان زمان و بعد سیل‌های مخرب دو سال گذشته کارشناسان خبره حوزه آب هشدار دادند که ایران در منطقه‌ای واقع شده که خشکسالی در ذات آن وجود دارد و ما باید با آن سازگار شویم و سبک زندگی خود را مطابق آن تغییر دهیم؛ چرا که خشکسالی و سیل دو روی یک سکه‌اند.

هشدارها درباره احتمال بروز خشکسالی و از بین رفتن رشد مثبت بخش کشاورزی به واسطه از بین رفتن محصول کشاورزان جدی است. اردیبهشت سال جاری مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی، با استناد به کاهش شدید ریزش‌های جوی در حوضه‌های اصلی آبریز و اثر آن بر مخازن سدها، بر ضرورت آمادگی برای سازگاری با خشکسالی در بخش‌های مختلف کشور تاکید و آثار و پیامدهای این موضوع را آسیب‌شناسی کرد. تنش آبی در شش استان بیش از مناطق دیگر است.

نیم قرن است که هشدارهایی شبیه «ایران کشور کم آبی است»، «آب برای آیندگان نداریم»، «جنگ آب در راه است» و... داده می‌شود و مشابه این گزاره‌ها به گوش همه ایران آشناست اما واقعیت این است که در تمامی سال‌های گذشته فقط یک بار، بندی تحت‌عنوان برنامه جامع خشکسالی در برنامه چهارم توسعه گنجانده شده و این بحران هرگز، بحران مهمی برای سیاستمداران ما نبوده که مبارزه با آن را در اولویت‌های خود قرار‌دهند. 

کدام استان‌ها در معرض تنش آبی قرار دارند؟

در نیمی از مناطق شش‌گانه آبی کشور، آب ورودی به سدها شدیدا کاهش پیدا کرده است. بر اساس داده‌های گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، استان‌های «اصفهان»، «هرمزگان»، «سیستان و بلوچستان»، «اردبیل»، «فارس» «مرکزی» و «خراسان رضوی» از جمله استان‌های در معرض تنش آبی هستند. «درصد پُرشدگی» مخازن سدهای کشور58 درصد گزارش‌شده است. ترکیب این دو موضوع صحت اخبار منتشر شده در خصوص خطر کم‌آبی در سال 1400 را تایید می‌کند.

کم آبی، زمینه‌ساز دیگر خاموشی‌ها

از سوی دیگر، از آنجا که 10 تا 15 درصد برق کشور از نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌شود، کم‌آبی در 1400 به منزله کاهش پایداری کشور در زمینه تامین انرژی ‌برق است. وقتی آب و برق کشور با هم دچار کمبود شوند، طبیعتا صنعت، خدمات و کشاورزی ایران تضعیف خواهد شد. همانطور که می‌بینیم وزارت نیرو نیز در روزهای اخیر به‌طور مکرر بر چشم‌انداز نزولی تولید برق تاکید کرده است و اعتراض‌های گسترده‌ای به خاموشی‌های پی در پی به خصوص در کلان‌شهرها توسط مردم به وضعیت کنونی وارد می‌شود. بزرگ‌ترین مشکلات پیش‌روی کشور که در نتیجه کم‌آبی در ماه‌های آتی بروز خواهد کرد، عمدتا شامل «احتمال بروز خاموشی در سطح صنایع متمرکز در مرکز ایران»، «دشواری تامین آب برای بخش کشاورزی در اقصی‌نقاط کشور» و «افزایش مسائل زیست‌محیطی نظیر پدیده ریزگردها» است.